Zdarza się, że prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki nie przebiega tak jak sobie to pierwotnie wyobrażaliśmy. W szczególności może się okazać, że osoba, z którą wspólnie prowadzimy firmę, okazuje się być nielojalna. Zamiast pracować w interesie spółki, działa na jej szkodę. Aby zabezpieczyć spółkę przed takimi działaniami, należy pozbawić wspólnika prawa reprezentowania spółki. Jednocześnie, warto rozważyć możliwość wszczęcia postępowania karnego. Niejednokrotnie bowiem, działania które godzą w interesy spółki stanowią przestępstwo.
Działanie na szkodę spółki – przestępstwo z art. 296 k.k.
Działanie na szkodę spółki najczęściej stanowić będzie przestępstwo z art. 296 k.k. Zgodnie z tym przepisem odpowiedzialność karną ponosi osoba obowiązana do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą określonego podmiotu, która poprzez nadużycie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków, wyrządziła szkodę w wysokości co najmniej 200 tysięcy złotych. I tak na mocy tego przepisu odpowiadać mogą wspólnicy spółki jawnej, partnerskiej, komplementariusz w spółce komandytowej i komandytowo-akcyjnej czy członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej.
Poprzez działanie na szkodę rozumiane jest m.in. podejmowanie nietrafnych gospodarczo decyzji czy wyprowadzanie ze spółki pieniędzy poprzez fikcyjne bądź zawyżone faktury. Takie działanie stanowić będzie również wyprowadzanie klientów, na rzecz innych, konkurencyjnych firm.
W przypadku wyrządzenia szkody spółce, obowiązkiem osoby zarządzającej jest podjęcie działań mających na celu naprawienie uszczerbku. Jednym z sugerowanych działań będzie złożenie zawiadomienia o przestępstwie do prokuratury wraz z wnioskiem o orzeczenie przez sąd karny obowiązku naprawienia szkody przez sprawcę przestępstwa.
Działanie na szkodę spółki zagrożone jest karą od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności. W szczególnych wypadkach (szkody przekraczającej jeden milion złotych, bądź w razie działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej) kara ta może być jeszcze surowsza.
Przywłaszczenie – przestępstwo z art. 284 k.k.
Niejednokrotnie, w razie konfliktu wspólników, może także dojść do przestępstwa przywłaszczenia (art. 284 § 1 k.k.). Dzieje się tak wtedy, gdy wspólnik czy członek zarządu spółki kapitałowej, traktuje własność spółki jak „swoją” i majątkiem spółki opłaca swoje prywatne potrzeby i zachcianki (np. wyjazdy wakacyjne, samochody, prezenty). Należy bowiem pamiętać, że nawet gdy wspólnik jest większościowym właścicielem danej spółki, to majątek spółki nie jest jego własnym majątkiem. Zasady podziału wypracowanego przez spółkę zysku regulują przepisy Kodeksu spółek handlowych i wewnętrzne umowy między wspólnikami. Zasad tych wspólnicy powinni się trzymać.
Przestępstwo przywłaszczenia zagrożone jest karą do 3 lat pozbawienia wolności.
Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa – przestępstwo z art. 23 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
Bardzo często konflikt pomiędzy wspólnikami prowadzić będzie do podjęcia przez jednego ze wspólników działalności konkurencyjnej. W takim wypadku, dojść może do naruszenia regulacji przewidzianych w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. W szczególności, należy być wrażliwym na wykorzystanie informacji stanowiących tajemnice przedsiębiorstwa. Chodzi tu m.in. o informacje handlowe, dane dotyczące stawek i klientów a także know-how spółki. Wykorzystanie przez wspólnika tych informacji w swojej nowej działalności, może stanowić przestępstwo z art. 23 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Takie zachowanie zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat 2.
Wnioski – co zrobić ze wspólnikiem działającym na szkodę spółki?
Odpowiadając na zakreślone na wstępie pytanie, należy stwierdzić, że w stosunku do nielojalnego wspólnika należy podjąć dwa rodzaje działalności. Po pierwsze, wyłączyć możliwość jego działania w imieniu spółki w przyszłości. Służyć ku temu będą regulacje Kodeksu spółek handlowych, w szczególności powództwo o wyłączenie wspólnika ze spółki (art. 63 § 2 k.s.h.), a – w przypadku gdy spółka składa się z dwóch wspólników – o przyznanie przez sąd prawa do przejęcia majątku przez jednego wspólnika z obowiązkiem rozliczenia drugiego. W przypadku spółki kapitałowej, należy w pierwszej kolejności podjąć działania mające na celu usunięcie takiej nielojalnej osoby z zarządu spółki.
W każdym wypadku, należy dokonać także oceny dotychczas podjętych przez nielojalnego wspólnika, niekorzystnych dla nas i dla spółki, działań. W tym celu najlepiej zwrócić się do profesjonalisty (adwokata), który oceni czy nie doszło do popełnienia przestępstwa. W przypadku uznania, że mamy do czynienia z przestępstwem, konieczne stanie się przygotowanie zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa.
Artykuł powstał we współpracy z kancelarią Mateusz Szurman Kancelaria Adwokacka. Jeśli szukają Państwo pomocy prawnej w tej kategorii spraw to zapraszamy do bezpośredniego kontaktu telefonicznego bądź mailowego z kancelarią.
Mateusz Szurman Kancelaria Adwokacka
ul. Rynek Dębnicki 6/3
30-319 Kraków
Telefon: 604 503 070
kancelaria@szurman.pl