Zniesławienie i pomówienie to działania, które mogą wyrządzić poważne szkody w reputacji zarówno osób prywatnych, jak i instytucji. Ochrona dobrego imienia jest jednym z podstawowych dóbr osobistych chronionych prawnie, a polskie przepisy przewidują konkretne sankcje dla osób dopuszczających się takich czynów.
Co stanowi podstawę prawną przestępstwa zniesławienia?
Kodeks karny w artykule 212 wskazuje, że zniesławienie polega na przypisaniu innej osobie, instytucji lub firmie cech czy działań, które mogą narazić ją na utratę zaufania społecznego potrzebnego do wykonywania określonego zawodu lub pełnienia funkcji. Działania te są kwalifikowane jako przestępstwo niezależnie od tego, czy zarzuty formułowane przez oskarżyciela są prawdziwe. Wystarczające jest, by oskarżenia miały na celu godzenie w dobre imię danej osoby lub instytucji.
Zniesławienie w praktyce może przybierać różne formy. Obok publicznych oskarżeń może obejmować także powielanie plotek, zamieszczanie oszczerstw w mediach społecznościowych czy rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji w inny sposób. Nawet nieumyślne powtarzanie niesprawdzonych zarzutów może prowadzić do odpowiedzialności karnej.
Jakie są różnice między pomówieniem a zniesławieniem?
Choć pojęcia pomówienia i zniesławienia bywają używane zamiennie, w praktyce prawo traktuje je odmiennie.
Zniesławienie, zgodnie z definicją zawartą w art. 212 Kodeksu karnego, odnosi się do działań, które pozbawiają daną osobę lub instytucję dobrej opinii w oczach innych. W przypadku pomówienia mówimy raczej o przypisywaniu komuś nieprawdziwych zarzutów lub postępków, których celem jest poniżenie lub dyskredytacja. Zniesławienie jest ścigane z oskarżenia prywatnego. Oznacza to, że osoba poszkodowana musi samodzielnie podjąć kroki prawne, składając stosowny wniosek do sądu lub na policję. Sankcje za zniesławienie mogą obejmować grzywnę, ograniczenie wolności, a w przypadku, gdy do czynu doszło za pomocą środków masowego przekazu, nawet karę pozbawienia wolności do roku. Dodatkowo sprawca może zostać zobowiązany do wypłacenia nawiązki na rzecz pokrzywdzonego lub cel społeczny.
Pomówienie, choć nie zostało bezpośrednio zdefiniowane w polskim prawie, w praktyce jest często kwalifikowane na równi ze zniesławieniem, szczególnie gdy jego skutkiem jest naruszenie dobrego imienia. Sprawcy pomówień również grożą grzywny, ograniczenie wolności lub pozbawienie wolności do roku.
Pomówienie nie musi przyjmować formy jednoznacznych oskarżeń – wystarczy sformułowanie przypuszczeń lub aluzji, które mogą być odebrane jako zarzuty.
Jakie prawa przysługują osobom pokrzywdzonym przez zniesławienie lubpomówienie?
Osoby poszkodowane przez zniesławienie lub pomówienie mają prawo do dochodzenia swoich roszczeń na drodze cywilnej i karnej. W ramach postępowania cywilnego można żądać zadośćuczynienia w formie świadczenia pieniężnego, a także publicznych przeprosin. W przypadku postępowania karnego pokrzywdzeni mogą dążyć do ukarania sprawcy oraz podjęcia przez niego działań naprawczych, takich jak usunięcie skutków oszczerstw czy zaprzestanie dalszego ich rozpowszechniania.
Prawo daje również możliwość zabezpieczenia swojego dobrego imienia w sytuacjach, gdy oskarżenia zostały sformułowane publicznie, np. w mediach społecznościowych. Jednak takie sprawy bywają skomplikowane, szczególnie jeśli zarzuty były formułowane w sposób niejednoznaczny. W takich sytuacjach szczególnie warto zasięgnąć porady prawnika, który pomoże w przygotowaniu odpowiedniej strategii procesowej.
Zniesławienie i pomówienie to naruszenia, które polskie prawo traktuje poważnie, przewidując odpowiedzialność karną i cywilną dla sprawców. Przepisy te chronią dobre imię osób i instytucji, jednocześnie respektując wolność słowa, o ile nie prowadzi ona do działań naruszających czyjąś godność. Osoby poszkodowane mogą domagać się odszkodowania, przeprosin i zaprzestania szkodliwych działań. Ważne jest odpowiedzialne korzystanie z wolności wypowiedzi i unikanie formułowania niezweryfikowanych zarzutów, które mogą mieć poważne konsekwencje prawne.